| الوصف: |
Tarihi Kentsel Peyzaj (Historic Urban Landscape), kültürel mirasın korunmasında uluslararası iş birliğini sağlamayı amaçlayarak kurulan UNESCO tarafından, tarihi kentsel alanların bütünleşik olarak korunması amacı ile geliştirilen kavramdır. 2005 yılından itibaren, Dünya Miras Listesi kayıtlı ve kaydedilecek alanların korunmasında eşgüdümü ve katılımı sağlamak amacı ile hazırlanması gerekli olan alan yönetim planları da bütünleşik korumanın yönetim aracı olarak tanımlanabilmektedir. Tez kapsamında; kültürel mirasın korunması amacı ile tavsiye edilen Tarihi Kentsel Peyzaj kavramının, alan yönetim planlarının hazırlanmasında koruma yaklaşımı ve stratejisi belirlenirken kullanılmasına dair olasılıklar irdelenmiş ve Tarihi Kentsel Peyzaj odaklı, kültürel mirasın korunmasında uygulanan alan yönetim planlarının hazırlık, uygulama ve izleme safhalarında kullanılabilecek yenilikçi ve bütünleşik yaklaşım önerisi geliştirilmiştir.Anahtar kelimeler: Bütünleşik Kentsel Peyzaj Yönetim Planı, Tarihi Kentsel Peyzaj, Alan Yönetim Planı, Kültürel Miras, Kentsel Koruma, Kentsel Tasarım.Koruma kavramının `kültür`ün ortaya çıkması ile başlamış olması insanlık tarihi boyunca korunacak varlıklardan bahsedilmesini sağlamıştır. Kültürel mirasın korunmasında, değerin oluşmasındaki doğal sürecin anlaşılması ve ortaya konması önemlidir. Tarihi kentsel alanların korunması ve gelişimlerinin yönetilmesine yönelik kavramlar, fiziki mekânın olduğu kadar değeri yaratan sosyal dokunun da gelişiminin yönetilmesi ile ilgilidir. Kültürel mirasın korunması konusunda mevcut yönetim mekanizmaları, UNESCO ve ilgili kuruluşlar tarafından uluslararası tartışma ortamında ele alınan, sürekliliği ve bütüncül yaklaşıma sahip olması hedeflenen Tarihi Kentsel Peyzaj kavramının gelişen içeriği ve bu bağlamda mekânsal planlama disiplininin kazanımları bağlamında değerlendirilmektedir. Tarihi Kentsel Peyzaj kavramının, günümüzdeki idari ve sosyal yapı içerisinde uygulanabilirliğinin anlaşılabilmesi ve yenilikçi yaklaşımın geliştirilebilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda Tarihi Kentsel Peyzaj kavramının kültürel mirasın korunmasında uygulamaya dönüştürülebilmesi amacı ile alan yönetim planları ele alınabilmektedir.Tez çalışmasının ana ekseninde yer alan kültürel mirasın korunması amaçlı alan yönetim planları; tanımı, süreci ve bileşenleri ile birlikte ele alınması gereken bir yönetim aracıdır. Türkiye'de, kültürel miras korunması çalışmalarında geçerli olan mevcut mevzuat ve uygulamaların incelenmesi sonucunda alan yönetim planlarının koruma amaçlı yönetim araçları olarak değerlendirilebileceği görülmektedir. Ancak, çok katmanlı kültürel değerlerin bir arada bulunduğu kentsel alanlardaki mevcut onaylı alan yönetim planları örnekler ile karşılaştırmalı olarak değerlendirildiğinde, bütünleşik ve yenilikçi bir bakış açısına ihtiyaç duyulduğu anlaşılmaktadır. Mevcut alan yönetim planlarının, geçerli olan uluslararası ve ulusal mevzuat kapsamında değerlendirilmesi yöntemi ile ele alındığında; tarihi kentsel alanların korunması amacı ile uygulanmakta olan alan yönetim planları değerlendirilerek ve ortaya çıkan sonuçlar kültürel mirasın korunması konusunda tarihi gelişimeler ile sentezlenerek tezin konusunu belirleyen hipotez ortaya çıkmaktadır. `Kentsel dokuda bulunan kültürel peyzaj alanlarının yönetim aracı olarak alan yönetim planları, kültürel mirasın korunması ve geliştirilmesi amacı ile geniş kapsamlı, katılım odaklı, bütünleşik strateji yaklaşımı olarak tarihi Kentsel Peyzaj kavramı ile ele alınarak yenilikçi bir alan yönetim planı yaklaşımı geliştirilebilir` önerisi, bütünleşik ve yenilikçi bir bakış açısı oluşturulması amacı ile ortaya konmaktadır. Bu öneri; tarihi ve sosyal gelişmeler neticesinde küresel ölçekte çağdaş mekânsal müdahalelere konu olan tarihi kent alanlarının karşılaştığı değişimin kontrol edilerek ve kültürel mirasın önemli bir parçası olan kentsel kimliğin korunarak geliştirilmesi düşünülerek ortaya çıkmaktadır.Tarihi kentlerin ve sahip oldukları kültürel miras değerlerinin bütünleşik olarak korunabilmesi ve aynı zamanda bir kentin doğası gereği gelişmekte olduğu gerçeği birlikte ele alınarak geliştirilmiş olan Tarihi Kentsel Peyzaj kavramı; tarihi kentsel alanların gelişme dinamikleri ve değişken/yaşayan yapıları gözetilerek, sürdürülebilir gelişmenin sağlanmasına yönelik karmaşık planlama koşulları ile birlikte kentin sahip olduğu değerlerin belirlenmiş olan tüm paydaşların katılımı ile yönetilmesini ve gündelik hayatın bir parçası olarak gelişimin koruma ile birlikte ele alınmasını amaçlamaktadır. UNESCO tarafından yayımlanan Tarihi Kentler İçin Uygulama Rehberi'nde bulunan `halen yaşamın devam ettiği tarihi kentler` ifadesine uygun, farklı kültürel katmanlardaki somut ve somut olmayan değerleri bünyesinde barındırmaya devam eden ve bu değerlerin değişime/gelişime tabi olduğu göz önünde bulundurularak; Tarihi Kentsel Peyzaj kavramının, yaşayan ve dolayısıyla gelişmekte olan tarihi bir kentte, kültürel mirasın ve kentin sahip olduğu değerlerin korunmasını da sağlayacak bir biçimde çağdaş mekânsal müdahalelere imkân tanıması da sorgulanmaktadır. Bu sorgulama, kültürel mirasın korunması için tanımlanan yenilikçi yöntemlerin uygulanabilirliği açısından oldukça önemlidir. Kültürel mirasın korunmasında gelinen noktada Tarihi Kentsel Peyzaj yaklaşımı önermiş olduğu bakış açısı ile kültürel mirasın korunmasında uygulama aracı olan alan yönetim planları için bütünleştirici bir yaklaşımın geliştirilmesi amacı ile değerlendirilmiştir. Koruma kavramının insanlık tarihi boyunca geçirmiş olduğu sürecin günümüzde geldiği noktada, tarihi kentsel alanların korunmasına yönelik uygulamada olan yönetim araçlarının eleştirisi yapılarak, koruma yaklaşımının ihtiyaç duyduğu değişim yorumlanmıştır. Korumaya konu olan varlıkların içinde bulunduğu kültürel peyzajdaki sosyoekonomik değişimi ve çok katmanlı kültürel yapıyı odak alan Tarihi Kentsel Peyzaj kavramının ortaya koyduğu bütünleşik, yenilikçi ve katılımcı bakış açısı kullanılarak Bütünleşik Kentsel Peyzaj Yönetim Planı için yaklaşım önerisi ortaya konulabilmektedir. Historic Urban Landscape is a concept developed by UNESCO for the protection of historical heritage in an integrated way. Since 2005, the site management plans that are required to be prepared in order to ensure coordination and participation in the conservation of the World Heritage List registered and recorded areas can be defined as the management tool of integrated protection. In the thesis; the possibilities of using the concept of Historic Urban Landscape, which is recommended for the protection of cultural heritage, in the determination of conservation approach and strategy in the preparation of site management plans, and the proposal of an innovative and integrated approach that can be used in the preparation, implementation and monitoring phases of the area management plans applied in the protection of cultural heritage.The fact that the concept of conservation started with the emergence of culture has made it possible to mention the assets to be preserved throughout human history. In the preservation of cultural heritage, it is important to understand and reveal the natural process of value creation. The concepts for the protection and management of historical urban areas are related to the management of the development of social texture that creates value as well as physical space.The existing management mechanisms for the protection of cultural heritage are evaluated in the context of the evolving content of the concept of Historic Urban Landscape, which is discussed by UNESCO and related organizations in an international discussion environment and aimed to have a continuity and holistic approach in this context with the gains of spatial planning discipline. It is necessary to understand the applicability of the concept of Historical Urban Landscape in today's administrative and social structure and to develop an innovative approach. In this context, area management plans can be discussed in order to transform the concept of Historic Urban Landscape into practice in the protection of cultural heritage.Site management plans for the protection of cultural heritage, which are at the core of the thesis; is a management tool that needs to be addressed along with its definition, process and components. In Turkey, the protection of cultural heritage protection legislation applies to existing applications and examining the results of their work in the field of management plans for management tools is seen as can be assessed. However, when the existing approved area management plans in urban areas where multi-layered cultural values are combined are compared with the examples, it is understood that an integrated and innovative perspective is needed. When the existing area management plans are evaluated within the scope of the applicable international and national legislation; the hypothesis that determines the subject of the thesis emerges by evaluating the area management plans, which are applied for the protection of historical urban areas, and synthesizing the results with the historical developments in the protection of cultural heritage. The proposal of `An innovative area management plan approach can be developed by addressing the area management plans as a management tool of cultural landscape areas in the urban fabric with the Historic Urban Landscape concept as a comprehensive, participation-oriented, integrated strategy approach for the protection and development of cultural heritage` is put forward with the aim of creating an integrated and innovative perspective. This suggestion; As a result of historical and social developments, the emergence of the historical urban areas subject to contemporary spatial interventions on a global scale is controlled by the change and the protection of urban identity which is an important part of cultural heritage.The concept of Historic Urban Landscape, which was developed by considering the fact that a city is developing due to the nature of the city, also aims to protect the historical cities and their cultural heritage values in an integrated way. And also the aim of Historic urban Landscape is to manage the values of the city with the participation of all identified stakeholders and to take the development together with the protection as a part of daily life by considering the dynamics of development of historical urban areas and the complex planning conditions for sustainable development considering the variable and living structures. It is also questioned that the concept of Historic Urban Landscape enables contemporary spatial interventions in a way that preserves the cultural heritage and the values of the city in a living and thus developing historical city. This questioning is very important for the applicability of the innovative methods defined for the protection of cultural heritage. Historic Urban Landscape approach has been evaluated with the aim of developing an integrative approach for the area management plans which is an application tool in the protection of cultural heritage.At the point where the concept of conservation has gone through the history of mankind, the tools needed for conservation of historical urban areas were criticized and the change needed by conservation approach was interpreted. Approach proposal for the Integrated Urban Landscape Management Plan can be put forward by using the integrated, innovative and participatory point of view of Historic Urban Landscape concept which focuses on the socioeconomic change and the multi-layered cultural structure in the cultural landscape in which the assets subject to protection.Keywords: Integrated Urban Landscape Management Plan, Historic Urban Landscape, Site Management Plan, Cultural Heritage, Urban Conservation, Urban Design. 187 |